Validatie van circulariteitsdata in Grondstofpaspoort voor producten voor energienetbeheerders

Grondstofpaspoort: Van zelfverklaring naar gecertificeerd document

Het Grondstofpaspoort (GSP) werd in 2014 geïntroduceerd. Het doel van het GSP was het bevorderen van het gebruik van duurzame en circulaire producten door de Nederlandse netbeheerders. Het GSP is een manier om de transparantie te vergroten met betrekking tot producten en componenten die worden gebruikt in de energienetwerken. De grondstofsamenstelling van een product wordt vastgelegd in het Raw Materials Passport, zodat dit kan worden gebruikt om discussies over duurzaamheid te vergemakkelijken en het product concreet duurzamer te maken.

De grondstofsamenstelling van een product dat is opgenomen in het GSP omvat ook circulariteitsgegevens van het product, zoals het percentage van toegepast recyclaat en de recycleerbaarheid van het betreffende product. De volgende stap die nu wordt genomen, is ervoor te zorgen dat de informatie die is opgenomen in het GSP met betrekking tot de genoemde circulariteitsgegevens daadwerkelijk correct is. Hiervoor is een certificeringsschema geïntroduceerd door middel van een Kiwa-covenant.

Certificering van GSP-circulariteitsgegevens

Leveranciers die hun producten leveren aan netbeheerders zijn zélf verantwoordelijk voor het verstrekken van informatie over de grondstofsamenstelling en circulariteitsgegevens in het Raw Materials Passport. Certificering door Kiwa betekent dat de gespecificeerde circulariteitsgegevens met betrekking tot de inhoud van recyclaat en de recycleerbaarheid onafhankelijk worden beoordeeld, gevalideerd en bevestigd door het uitgeven van een Kiwa-certificaat.

De eisen voor de certificering, inclusief het beoordelingssysteem, zijn vastgelegd in de Kiwa-covenant voor het Grondstofpaspoort. Op basis van daarvan worden leveranciers bij een goede beoordeling door Kiwa gecertificeerd en ontvangen ze het bij het covenant behorende certificaat. Op deze manier zorgt de Kiwa-covenant voor een onafhankelijke, transparante en onpartijdige beoordeling waarmee de gespecificeerde circulariteitsgegevens in het GSP worden gevalideerd.

Voordelen van een Kiwa-covenant

De Kiwa-covenant is met name bedoeld voor innovatieve producten en processen waarvoor de gebruikelijke certificering via een beoordelingsrichtlijn te lang zou duren. Met certificering op basis van een Kiwa-covenant worden eisen bilateraal opgesteld, tussen een beperkt aantal partijen. De ontwikkeling van een beoordelingsrichtlijn duurt ongeveer één tot twee jaar en een Europese norm zelfs vijf tot zeven jaar. Een Kiwa-covenant kan binnen een half jaar gereed zijn, afhankelijk van de duur van eventuele onderzoeken en/of testen.

Certificeringsprocedure

Leveranciers die producten met eenGSP leveren aan netbeheerders kunnen onderstaande stappen doorlopen om te worden gecertificeerd:

• Kiwa stelt een offerte op voor de certificering op basis van de GSP-covenant. De offerte vermeldt de kosten voor het toelatingsonderzoek en de jaarlijkse kosten nadat het covenant-certificaat is afgegeven;
• Na goedkeuring van de aanbieding door de leverancier begint Kiwa met het toelatingsonderzoek. Hierin wordt beoordeeld of aan alle eisen van de Kiwa-covenant wordt voldaan. Het toelatingsonderzoek vindt plaats op de productielocatie(s) van de leverancier, waarbij onder andere wordt beoordeeld of de bedrijfsprocessen vanaf de ontvangst van grondstoffen/materialen tot en met de levering van het product zodanig zijn opgezet dat kan worden aangetoond dat de in het GSP vermelde waarden met betrekking tot inhoud van recyclaat en recycleerbaarheid worden onderbouwd.
• Blijkt uit het toelatingsonderzoek dat aan de eisen wordt voldaan, dan wordt dit bevestigd in het covenant-certificaat dat wordt afgegeven.

Tussentijdse inspectie

Nadat het GSP-covenant-certificaat is afgegeven, vindt er jaarlijks een inspectie plaats. Per productielocatie wordt daarbij opnieuw beoordeeld of de in het GSP vermelde circulariteitsgegevens met betrekking tot het percentage toegepast gerecycled materiaal en recycleerbaarheid kunnen worden bevestigd.

Beoordelingsmethodologie

De GSP-covenant omvat de beoordelingsmethoden voor het testen van de juistheid van de percentages toegepast recyclaat en recyclebaarheid die zijn opgenomen in het GSP. Deze beoordelingsmethoden zijn gebaseerd op internationale normen zoals ISO 22095 ‘Ketenbeheer - Algemene terminologie en modellen; waar gescheiden opslag/vervoer van gerecycled materiaal en nieuw materiaal vereist is voor duidelijke identificatie van gerecyclede inhoud’ en IEC 62542 ‘Milieustandaardisatie voor elektrische en elektronische producten en systemen’. In de covenant worden deze beoordelingsmethoden uitgewerkt in hoofdstuk 2 voor respectievelijk het percentage recyclaat en de recyclebaarheid.

Decovenant doet alleen uitspraken over de juistheid van de percentages gerecycled materiaal en recyclebaarheid die zijn opgenomen in het GSP. Andere gegevens in het GSP of andere kwaliteitsaspecten van de betreffende producten en componenten zijn niet in aanmerking genomen.

Gerecycleerde inhoud

Voor de validatie van de percentages recyclaat in een product of een deel van een product zoals gespecificeerd in het GSP, moeten de gespecificeerde percentages worden onderbouwd en gedemonstreerd aan de hand van de bedrijfsprocessen van de leverancier. Dit betreft bedrijfsprocessen vanaf de registratie en controle van de binnenkomende grondstoffen en halffabrikaten, de productie van de componenten of producten en de interne controles daarvan, inclusief opslag en vervoer naar de klanten.

Het moet duidelijk en zeker zijn dat de binnenkomende grondstoffen of halffabrikaten het afgesproken percentage recyclaat bevatten zoals overeengekomen met de leverancier(s). Dit betekent dat deze geleverde grondstoffen of halffabrikaten moeten worden geleverd met een onafhankelijk certificaat van een derde partij. Bijlage IV van de covenant geeft aan welk type certificaten en verklaringen worden geaccepteerd. Een uitzondering hierop is het recyclaatgehalte voor koper. Tot een percentage van 50% recyclaat volstaat een ‘Certificate of honour’, een zelfverklaring door de leverancier van de koper.

Belangrijk is dat vanuit de genoemde bedrijfsprocessen er d.m.v. procesregistraties en berekeningen aangetoond kan worden:

• Wat de exacte samenstelling is van de geproduceerde componenten of producten;
• Dat er gegevens beschikbaar zijn van ontvangen en verwerkte grondstoffen;
• Dat de gerecycleerde oorsprong van grondstoffen of halffabrikaten is onderbouwd via levering onder een certificaat afgegeven door een onafhankelijke partij;
• Dat gegevens beschikbaar zijn van gerealiseerde en verkochte producten;
• Dat het gehalte aan recyclaat in producten kan worden bepaald op basis van de bovenstaande registraties.

Bij de beoordeling door Kiwa wordt gerecycled materiaal op steekproefbasis gevolgd van verkoop tot aankoop (partij tot partij).

In decovenant (bijlage I) is een vragenlijst opgenomen om de gehaltes recyclaat te onderbouwen. Als de vragen positief kunnen worden beantwoord, kan worden verwacht dat de vermelde recyclaatgehalten door Kiwa kunnen worden beoordeeld en vervolgens worden gevalideerd na een positieve beoordeling.

Een voorbeeld van een berekeningsmodel voor het gehalte aan recyclaat is opgenomen in bijlage II van het covenant. De leverancier kan dit gebruiken om het/de gespecificeerde percentage(s) van recyclaat in het GSP te onderbouwen.

De beoordeling door Kiwa vindt rechtstreeks plaats op basis van de specificaties zoals opgenomen in het GSP en zoals verstrekt door de leverancier. Hoewel de covenant-certificaten zogenaamde productcertificaten zijn - het betreft immers producten die aan netbeheerders worden geleverd - vindt de validatie plaats op basis van beoordeling van de bedrijfsprocessen die de vermelde percentages recyclaat adequaat moeten kunnen onderbouwen.

Recycleerbaarheid

De volgende voorwaarden moeten worden vervuld om recycleerbaarheid aan te tonen:

• Er is een functionerende inzamelwijze beschikbaar waarmee afgedankt materiaal wordt verzameld en naar een sorteer- of recyclage-installatie wordt gebracht;
• Er is een functionerende sorteervoorziening in de keten om het product te sorteren, zodat het als volgende stap kan worden gerecycled;
• Er is een functionerende recyclinginstallatie beschikbaar in de keten waarmee materialen waaruit het product is opgebouwd worden gescheiden en verwerkt tot nieuwe grondstoffen;
• Er is een aantoonbare markt voor de gerecyclede nieuwe grondstoffen.

Voor een product of een deel van een product in het GSP leidt dit tot een verklaring of het recycleerbaar is of niet. Bijlage III van het covenant bevat een vragenlijst om de recycleerbaarheid te bepalen. Op basis hiervan en concrete onderbouwing aan de hand van beschikbare documentatie en registraties kan de recycleerbaarheid zoals gespecificeerd in het GSP worden beoordeeld door Kiwa en vervolgens worden gevalideerd na een positieve beoordeling.

Logo GSP-covenant

Het bij Kiwa’s GSP-covenant behorende logo mag in relatie tot het Grondstofpaspoort worden gebruikt in documentatie, websites, folders, etc.